آنچه که در پایان هر ســال مــالـی، توجه محافل مختلف به ویژه کارشناسان و فعالان صنعت عظیم نفت و گاز را به خود جــلب می کند، نتایج نهایی آمار و ارقام مـــقـایـسه ای- تــحـلـیـلی فـعـالـیـت ایـن گـونـه شــرکـت ها در جــهان است. نشریه "Energy Business & Technology" با هدف فراهم کردن اطلاعات موثق و کارآمد برای کـارشناسان و سـایـر افراد، مجموعه ای از بـررسی های آماری برای مـعرفی ۲۵۰ شـــرکت برتر انرژی جهان گردآوری کرده است. اما از آن جایی که برشمردن نام این۲۵۰شرکت و ارائه مشخصات آماری آنها نیازمند مجالی طولانی است، در این مقاله به بررسی جامع ده شرکت برتر نفت بسنده می کنیم.
شــرکت نـفـت رویال داچ/ شـل بر صــدر رده بندی شرکت های بزرگ نفت و گاز جهان قرار گرفته است. چهار شرکت «رویــال داچ/ شــل»، «اکــسـون مــوبیل» و «توتـال فینا الف» و «انی اس پی ای»، موقعیت سال گذشته خود را حفظ کرده اند. به گفته «سر فیلیپ واتس»، رئیس کمیته مدیران عامل شرکت «رویــال داچ/شل»، ساز و کار مهم این شرکت در آینده افزایش سهم تأسیسات بالادستی در صنعت نفت است. شرکت های «پتروبراس» برزیل، «بــی پــی» انگلستان، «پتروچاینا» چین، «اســتـات اویل» نروژ، «رپسول» اسپانیا و «یوکوس» روسیه به ترتیب، رده های پنجم تا دهـم بزرگترین شرکت های نفتی را به خود اختصاص داده اند. در این میان شرکت «رپـسول» با ۳۰ پله صعود از رده سی و نهم به رده نهم رسیده است. علت این تغییر چشم گیر و بهبود وضعیت «رپـســـول» کاهش هزینه های شـرکت اعلام شده است. جدیدترین سازوکار «رپســـول» افزایش تولید سالانه نفـت و گاز تا پایان سال ۲۰۰۷ به میزان ۵/۰ درصد است. تولید روزانه این شرکت یک میلیارد بشکه معادل نفت است. مجموع ذخایر نفت و گاز آن نیز برابر با ۵ مـیـلیارد بشکه معادل نفت است. ضمن اینکه ظرفیت نه پالایشگاه رپسول بیش از ۲/۱ مـیـلیارد بشکه در روز برآورد شده است. شرکت نفت «اســکــاتـیـش پــاور» انـگلستان نیز با اجرای مدیریت هزینه ها از رده ۱۶۱ به رده چهلم صعود کرده است.
درآمدهای ده شرکت برتر نفت جهان در بررسی میزان درآمــدهای ده شرکت برتر نفــت جهان، شــرکت «رویــــال داچ/شـــل» با افزون بر ۱۷۹ میـلیارد دلار درآمد ناخالص (فروش) توانسته است در میان شرکت های دیگر رتبه نخـست را به دست آورد. شرکت آمریکایی «اکسون موبیل» با ۹/۱۷۸ میلیارد دلاردرآمد (revenue) ، «بی پی» انگلستان با ۷/۱۷۸ میلیارد دلار، «توتـــال فــینا الـف» فرانسه ۵/۱۰۷ میلیارد دلار، «شورون تـــگــزاکو» با ۶/۹۱ میلیارد دلار، «انی» با ۳/۵۱ میلیارد دلار، شرکت آمریکایی «کونوکو فیلیپس»، با ۵/۵۰ میلیارد دلار، «سوئز» فرانسه با ۳/۴۸ میلیارددلار،"RWE AG"آلمان با ۶/۴۵ میلیارد دلار، «توکیو الکتریک پاور»، ژاپن با ۴/۴۰ میلیارد دلار در سـال ۲۰۰۴، رده های دوم تا دهم ده شرکت برتر نفت جهان رابدست آوردند. شرکت های روسی «لوک اویل» با ۳/۱۵ میلیارد دلار در رده سی وهفتم و «گازپروم» با ۵/۲۰ میلیارد دلار در رده بیست و هفتم و «یوکوس» با ۳/۱۱ میلیارد دلار در رده پنجاه و سوم قرار گرفته اند.
شاخص مالی ده شـــــرکت برتر نفت جهان شاخص مالی شرکت ها از موضوعات دیگری است که هدف آن ارائه آمار دقیق و مقایسه ای میزان سود، دارایی و درآمد ده شرکت برتر نفت جهان است. در ذیل به بررسی اجمالی آنها خواهیم پرداخت:
بررسی میزان سود در بررسی میزان سود شرکت های نفـت بــرتر جــهان نــیــز، «اکسون موبیل» با ۰۱/۱۱ میلیارد دلار در مقـام نخست قرار گرفته است. «رویال داچ/شل» با ۴/۹ میلیارد دلار، «بی پی» با ۹/۶ میلیارد دلار، «توتال فینا الف» با ۲/۶ میلیارد دلار، «پتروچاینا» با ۶/۵ میلیارد دلار، «پــتــروبراس» با ۳/۵ دلار، «انی» با ۸/۴ میلیارد دلار، «یوکوس»با۰۵/۳میلیارد دلار،«کریا الکتریک پاور» با ۵/۲ میلیارد دلار، «اســتات اویــل» با ۴/۲ میلیارد دلار در رده های دوم تا دهم هستند.
بــررسی میزان دارایی در رده بندی دارایی شرکت های برتر نفت جهان، این بار شرکت «بی پی» با ۱/۱۵۹ میلیارد دلار گــوی ســبـقـت را از سایـر شرکت ها ربوده است. «رویـــال داچ/شــل» با ۷/۱۵۲ میلیارد دلار در رده بعدی قرار گرفته است. «اکسون موبیل» با ۷/۱۵۲ میلیارد دلار، «توکیو الکتریک پاور» با ۶/۱۱۹ میلیـارد دلار، «ای. آن ای جــیــگ» با ۶/۱۱۸ مـیـلـیـارد دلار، «RWE AG» با ۱/۱۰۵ میلیارد دلار، «توتـــال فینا الف» با ۵/۸۹ میلیارد دلار، «سوئز» با ۲/۸۸ میلیارد دلار،«گازپروم»با ۷/۷۷ میلیارد دلار،«شورون تگزاکو» با ۳/۷۷ میلیارد دلار در رده بندی سوم تا دهم قرار گرفته اند.
بخش اکتشاف و تولید در زمینه اکـتشاف و تولید نفت در جـهـان، در مـجـمـوع ۲۳ فعال وجوددارد.متوسط میزان دارایی این شرکت ها درسال۲۰۰۴،حدود ۰۵/۹ میلیارد دلار، متوسط میزان درآمـــد آنها ۸/۳ میلیارد دلار، متوسط میزان سود آنها ۴۲۷ میلیارد دلار برآورد شده است.
پالایش و بــازاریابی در بخش پالایش و بازاریابی نفت در مجموع ۳۷ شرکت در جهان فـعالیت دارند. ارزیابی های انجام شده، متوســط مــیــزان دارایی مجموع شرکت های نفت جهان،۱/۱۰میلیارد دلار،متوسط میزان درآمد۸/۱۳ میلیارد دلار، متوسط میزان سود ۳۴۱ میلیارد دلار نشان می دهد. در مجموع ۳۰ شرکت در هر دو بخش نفت و گاز تلفیقی جهــان فعالیت دارند. متوسط دارایی شــرکـت های فعال این بخش در سال ۲۰۰۴ حدود۰۵/۳۶ میلیارد دلار، متوسط درآمدها ۱/۳۳ میلیارد دلار،متوسط میزان سود آنهاحدود۰۴/۲میلیارد دلاربرآورد شده است. تعداد شرکت هایی که دربخش گاز جهان به فعالیت می پردازند،۳۵شرکت است. در برآوردهای انجام شده،متوسط دارایی این شرکت ها در سال ۲۰۰۴، حدود ۰۸/۶ میلیارد دلار، متوسط درآمد حدود ۲/۳ میلیارد دلار، متوسط سود ۲۵۳ میلیارد دلار است. با یک نظراجمالی می توان دریافت متوسط شاخص های مالی شرکت های جهان(دارایی، درآمد و سود)دربخش گازنسبت به سایربخش ها کمتراست.درحالی که شرکت هایی فعال در هر دو بخش نفت و گاز، بالاترین میزان متوسط شــاخص های مالی را در سال ۲۰۰۴ به خود اختصاص داده است.
